&انگیزه قیام عاشورا &
اززبان امام حسین (ع)
?هرقیامی درراستای تاریخ دارای انگیزه وهدفی مشخص ومعین بوده است، خواه آن انگیزه برای مردم شناخته شده باشدیانباشدوخواه انگیزه ،خدائی باشدیاشیطانی وخواه مادی باشدیامعنوی ولی آنچه درتاریخ جاودان مانده وبرای همیشه نورافشانی می کندقیامها وحرکتهایی است که تنها برای خداودرراه خدا (خالصاً لوجه ا.. وفی سبیل الله ) بوده وجزرضا وخشنودی خداوانجام وظیفه ،غرض دیگردرآن نبوده است ،ازاین رواست که می بینیم قیامی ونهضتی همانند قیام ونهضت امام حسین(ع) دردرخشندگی وجوشش وزایندگی وجودندارد. حال باید انگیزه این نهضت رااز صاحب نهضت پرسید، ودراین موردهیچ سخنی رساتر وروشن ترازسخن آن حضرت نیست برای دریافت بهتر ،به بررسی سخنان امام می پردازیم:
1- یزیدازاستاندارمدینه می خواهدکه امام حسین(ع) راوادار به بیعت کند، استانداردرجلسه ای که به همین مناسبت ترتیب یافت این مطلب راازامام درخواست می کند. امام درجواب اوچنین می فرماید:
«ایاالامیر: انااهل بیت النبوه ومعدن الرساله ...»
ای استاندار: ماتبارنبوت وسرچشمه رسالت هستیم ، منزل وماوای مامحل رفت وآمدفرشتگان وفرودگاه رحمت خداوندی است ،خداازماآغازکردوبه ماپایان می بخشد،ویزیدمردی است میخوار وخونخوار وفاسقی است بی پرده وآشکار وهمانندمن بامانند اوهرگز بیعت نمی کند.
2- درپاسخی که امام به نامه اهل مکه داده اند، شرایط امامت ورهبری رامشخص نموده اندآنجائیکه می فرمایند:
« به جان خودم قسم ، امام نیست مگرآن کسی که به کتاب خداعمل کندوباعدالت رفتارنماید»
3- امام دروصیتش به محمدبن حنفیه پس ازشهادت به وحدانیت ویگانگی خداوندو رسالت پیامبر می فرماید:
« خروج من نه ازروی جاه طلبی وخودبینی وتبهکاری وسمتگری است بلکه برای خیر خواهی واصلاح درامت جدم (ص) خروج کردم. من می خواهم امربه معروف ونهی ازمنکرکنم وبه روش جدم وپدرم علی بن ابیطالب (ع) گام بردارم .
4- امام درمکه درجمع مردم خطبه ای بسیارجالب ایراد فرمودکه قسمتی ازآن چنین است :
هرکس حاضراست درراه ماازجان خودبگذرد وبرای دیدار باخدا خودراآماده کرده است ، باماحرکت کند ،زیرا فردا صبح من به طرف کربلا حرکت خواهم کرد.
5- دربین راه امام (ع) برشخصی به نام «شقوق» واردمیشود وشبی را درآنجا به سر می برد. یک نفرازعراق آمده است ، امام ازوی اوضاع عراق رامی پرسد واونیز پاسخ می گوید، سپس امام خطبه ای ایراد می فرمایدویادآورمی شودکه:«هرچه خدابخواهد،ماراضی وخشنود وازقضای الهی راضی و سپاسگزاریم سپس اشعاری می خواند(این اشعاریاازخودآن حضرت است یا به آنها تمثل جسته است ) دریکی ازابیات آمده است :
«وان تنس الابدان للموت أنشأت فقتل امرء بالسیف فی ا له »
اگراین بدنها برای مردن آفریده شده اند،چه بهتر که انسان درراه خدا باشمشیرکشته شود.
6- درآخرین سخنرانی وآخرین اتمام حجت ، درروز عاشورا امام فرمود: بدانیدکه این زنازاده ،فرزندزنازاده (یزدبن معاویه) مارابین دوامرقرارداد: بین شمشیر وذلت (کشتن یاذلت راپذیرفتن )،ذلت ازماسخت دوراست وهرگزماذلت رانمی پذیریم.(هیات من الذله)
&یاقاسم بن الحسن(ع) &
عموجان!
شتاب کن تایادگاربرادرت رابی سرنبینی!
شتاب کن که مهمان ناخوانده ی شمشیرهاشده ام !
زودبه یاری ام بیاکه این تن کوچک تاب شنیدن گفت وگوی نیزه وشمشیرراندارد.زودبیاوسرم رابه دامان گیر،پیش ازآن که نعل اسبان رابربوم سینه ام نقش کنند.
دشمنت دید که قامتم کوتاه است وشمشیرم برزمین کشیده می شود،ولی اینک توببین که آن قدنارسا،زیرسم اسب هاچه رشید شده است.ببین که لباس سفیدم،رنگ پروازبه خودگرفته!
ببین که ازمرغک زندگی ام جزمشتی پر،زیرپای عدو،چیزی باقی نمانده !ودرتب پائیزازگلت ،گلاب گرفته اند.
بااین حال دلخوشم که قامت توراخم ندیدم.
خوشم که دستان زینب (س)رادربندنمی بینم وچشمم،تصویرگرتازیانه های ستم نیست که درآسمان زبانه خواهدکشیدوجسم کودکان راخاکسترخواهدکرد.
زبان شمشیر،زبان مردانگی وسخن تازیانه،بی رحمی ونابرابری است.
شنیده بودم که یتیم کشی رسم نیست ،ولی دیدم که برای شکستن این رسم ازهمه ی مرزها گذشته اند.
این راوقتی دریافتم که گفتم :آمده ام تاانتقام مدینه رابگیرم ؛انتقام چادرخاکی وتابوت تیرباران شده را...نگذاشتندسخنم پایان گیرد.
عقل می گفت:زیادست عدو،ولی عشق می گفت:غریب است عمو.
من ازمیان این دو،سخن عشق رابرگزیده ام تانشان عاشقی رابه گردن آویزم وبربلندترین قله ی عاشقی بایستم.
هرچه پابه زمین می کشم،توان ایستادن دربرابرت راندارم.
تنهاآرزودارم تااین استخوان شکسته هارادرسینه ات بفشاری وبدنم راکناربدن بی سرعلی اکبر(ع)گذاری تابگویم:«من هم فدای حسین»
«السلام علیک یاثارالله»
&یارقیّه(س) &
?دانه ی اشک
مراکه دانه اشک است،دانه لازم نیست
به ناله انس گرفتم ، ترانه لازم نیست
ز اشک دیده به خاک خرابه بنوشتم
به طفل خانه به دوش،آشیانه لازم نیست
نشان آبله وسنگ وکعب نی کافی است
دگر به لاله ی رویم، نشانه لازم نیست
به سنگ قبر من بی گناه بنویسید
اسیر سلسله را تازیانه لازم نیست
عدو بهانه گرفت و زد و به او گفتم
بزن مرا که یتیمم ، بهانه لازم نیست
مرازملک جهان گوشه ی خرابه بس است
به بلبلی که اسیراست،لانه لازم نیست
به کودکی که چراغ شبش سرپدراست
دگر چراغ به بزم شبانه لازم نیست
وجود سوزد از این شعله تاابد«میثم»
سرودن غم آن نازدانه لازم نیست
«یاحسین مظلوم»
& نام گذا ری سنتی شب های محرم &
?سوگواری هریک ازشب های دهه ی اول ماه محرم به یکی از شهیدان یاشخصیت های مرتبط باجریان کربلا اختصاص دارد.
نام گذاری این شب هاباگذشت زمان درفرهنگ عامه صورت گرفته است و واضع خاصی ندارد و وضع کردن آن بیشتر به مداحان وذاکران بازمی گردد.
ترتیب متعارف شب های دهه ی اول ماه محرم به قرار زیر است :
شب اول – مسلم بن عقیل(ع).
شب دوم – ورودکاروان به کربلا .
شب سوم – حضرت رقیه (س).
شب چهارم –فرزندان حضرت زینب (ع)،حرَ،فرزندان حضرت مسلم(ع).
شب پنجم - حضرت عبدالله بن حسن(ع)، زهیر،حبیب بن مظاهر.
شب ششم –حضرت قاسم بن الحسن (ع).
شب هفتم – حضرت علی اصغر (ع).
شب هشتم – حضرت علی اکبر (ع).
شب نهم – حضرت عباس (ع)- شب تاسوعا.
شب دهم – حضرت امام حسین (ع) – شب عاشورا.
شب یازدهم – شام غریبان.
شب دوازدهم – حضرت امام سجاد(ع).
شب آخر – حضرت زهرا(س).
«یا شهید کربلا»
&درسوگ امام حسین(ع) &
?بازاین چه نواست،وزکجامی آید؟
کاین نغمه به گوش آشنامی آید
یارب چه غباردلنشینی است که باز
بر لوح دل از خاطره ها می آید
این کیست ،که ازقصَه پرغصَه او
غم های دگر، به انتها می آید
این کیست،که برپرده دل چنگ زند
کزشورغمش،دل به نوامی آید
این کیست،که ازشتاب چرخ عمرش
گردغم وطوفان عزا می آید
این کیست،که ازشعار آزادی او
برگوش مجاهدان، ندا می آید
این کیست ،که هرکس شنود نامش را
با چشم ترونوحه سرا می آید
این کیست ،که هرجاگذرد ،همچوبهار
بوی گل سرخ ، ازفضا می آید
این کیست ، که حجَ خویش ،ناکرده تمام
لبیک به لب ، به نینوا می آید
ازشهرنبی ، مسافری سرگردان
با قافله اش ، به کربلا می آید
این عاشق سرگشته،حسین است حسین***کاینجابه مشیَت خدامی آید
این ذبح عظیم است،که ازبیت خدا***باجمله عزیزان به منامی آید
اکبربه شتاب از پی ثارالله ***باقلب حسین،پا به پامی آید
عبَاس،به پاس محمل خواهرخویش ***چون سایه زینب،زقفا می آید
گرجنگ وستیزاست،خدایا،درپیش***پس دختر زهرا،به کجا می آید
«یا عطشان»
&حماسه عاشورا &
?درکتابی چنین نگاشته شده بود،که بشردرطول عمرمیلیونی خود«از3400سال تاریخ شناخته شده بشر»فقط250سال درصلح زندگی می کرده وبیش از14500جنگ درکره ی خاکی درمیان آدمیان صورت گرفته است واززمان تأسیس سازمان ملل متحدتاکنون150بارجنگ راتجربه نموده است.
اگربه خواهیدسراغ جنگهای بزرگ بشری رابگیرید،حتماًبایدکتاب قطورتاریخ راورق زده،درلابه لای آن چشمان متعجّب ونگران خودرابه ارقام وحشتناکی ازکشته هاومفقودان بدوزید.اینهانمونه هایی ازآن ارقام هستند.
*درقاره اروپابه تنهایی درجنگهای قرن هفدهم4/5میلیون نفرودرقرن هجدهم5/5میلیون نفرودرقرن نوزدهم9میلیون نفرکشته شدند.
*درجنگ جهانی اوّل9میلیون نفرکشته،5میلیون نفرمفقود،و22میلیون نفرمعلول ودرجنگ جهانی دوّم 50میلیون نفرکشته وبیش از 20 میلیون نفردر150 جنگی که پس ازسال 1945 دردنیارخ داده کشته شدند،امّاامروزهیچکس به یادآنهاحتیّ یک دقیقه سکوت نمی کند.
*امّابی آنکه سراغ کتاب تاریخ بروید،فقط یک جنگ رامی یابیدکه پیروان آن هرساله آئین حماسه وعزای کشته هایشان راباشکوه ترازسال قبل به نمایش می گذارند.این جنگ شایدازنظروسعت میدان نبرد،مدّت درگیری وتعدادکشته هاومجروحان درحداقل باشند،امّابیشترین سهم رادرتاریخ به خوداختصاص داده است.
این نبردعاشورای حسینی نام دارد،همان که چندساعت بیشترطول نکشیدودرسال61هجری دربیابانی که هیچ ماهواره ای برای ضبط درگیری آن وجودنداشت ،اتّفاق افتاد.واینک همین«نصف روز»حادثه پس ازقرنهاهمچنان برزندگی آزادمردان نقش آفرینی می کند.ومی بینیم که ملت مظلوم فلسطین نیزدرپرتوآن به راه مقاومت ادامه می دهد.
«السلام علیک یا اباعبدالله وعلی الارواح التی حلت بفنائک»
یاحسین مظلوم
&محرم وضرورت سوگواری &
الف:درروایات
?درگستره ی روایات،رویکردویژه ای به موضوع سوگواری دیده می شودوآن راامری مستحب وپرفضیلت برمی شمرد.ببینیم.
1-امام صادق (ع)فرمود:«هرگونه شیون وگریه درمصیبت کسی ناپسنداست مگرگریستن برحسین(ع).»1
2-پیامبراکرم(ص)به حضرت زهرا(س)فرمود:«روز قیامت هرچشمی گریان است مگرآنچشمی که برحسین(ع)گریسته.چنین فردی همیشه خندان خواهد بودوبه نعمت های بهشتی بشارت داده می شود.»2
3-امام رضا(ع)فرموده است:«هرکس مصایبی راکه برمارواداشته اندبه یادآوردوبرآن بگرید،درقیامت همراه باماخواهدبود.هرکس به یادمصایب مابگرید ودیگران رابگریانددرروزی که همه ی چشمها گریان است،چشمان اوگریان نخواهدبود.»3
ب:سیره پیامبراکرم(ص)
خداوند متعال درقرآن کریممی فرماید:«همانا که درپیروی ازرسول خدا(ص)،سرمشق والگوی نیکویی وجوددارد.»4
رفتارپیامبراعظم(ص)بهترین الگوست.درسیره ی عملی رسول اکرم(ص)نمونه هایی ازسوگواری وجوددارد که شیعه وسنَی درباره آن اتفاق نظردارندوهردو،آن رانقل کرده اند.چه بساخودایشان،برپایی سوگواری رادستورداده یادرآن شرکت داشته اند.برای نمونه،سوگواری آن حضرت برای شهیدان غزوه ی اُحدبه ویژه حضرت حمزه(ع)ویاشهادت حضرت جعفربن ابی طالب(ع).
حافظ بن علی بن بیهقی به نقل ازامام زین العابدین (ع)وایشان نیزازاسماء بنت عمیس این گونه نقل می کند:«من درولادت حسن وحسین(ع)قابله ی جده ات،فاطمه(س)بودم.چون حسین(ع)به دنیاآمد،رسول خدا(ص)به من فرمود:ای اسماء!فرزندم رابیاور.من نیزحسین(ع)رادرپارچه ی سفیدی پیچیدم ونزدآن حضرت آوردم.ایشان درگوش راست او،اذان ودرگوش چپش،اقامه گفت وآن رادردامن خود گذاشته وگریست.عرض کردم:پدرومادرم به فدایت باد!برای چه گریه می کنید؟فرمود:براین پسرم می گریم.گفتم:اوکه هم اکنون به دنیاآمده{وباید شادباشید}.فرمود:ای اسماء!پسرم راگروهی ستم گرخواهند کشت .خداشفاعتم رابه ایشان نرساند.سپس به من فرمود:به فاطمه(س)چیزی نگو؛چون تازه بچه دارشده است.»5
بدین ترتیب،نخستین مجلس سوگواری برسالارشهیدان،ساعتی پس ازولادت اوبرپاشد.
پاورقی:1-بحارالانوار،ج44،ص289 2-بحارالانوار،ج44،ص293 3-بحارالانوار،ج44،ص278
4-سوره حشر،آیه7. 5-ذخائرالعقبی،حافظ محب الدین احمدبن عبدالله الطبری،قاهره،مکتبه القدسی،ص119،باب9
&اعمال ماه محرم &
*اعمال روز اول :
1. روزه گرفتن که ثواب بسیار دارد از جمله اینکه خدا در تمام سال از وی محافظت میکند و اینکه اگر بمیرد به بهشت رود...
2. خواندن نماز صد رکعتی که در هر رکعت حمد و توحید خوانده شود و یا نماز دو رکعتی که در رکعت اول حمد و انعام و در رکعت دوم حمد و یس و یا نماز دورکعتی دیگری که در هر رکعت حمد و یازده توحید دارد.
3.و خواندن این دعا((اَللّهُمَّ اَنْتَ اِلّا لَهُ القَدیم وَ هذِه سَنَةٌ جَدیدَةٌ...)) ((مفاتیح الجنان ص 578))
* روز سوم محرم: روزیست که حضرت یوسف از زندان آزاد شد و هر که این روز را روزه بدارد حق تعالی کارهایش را آسان کند و مشکلاتش حل شود و دعایش مستجاب گردد ...
*اعمال شب دهم
1. نماز چهار رکعتی دارد که در هر رکعت حمد و توحید 50 مرتبه خوانده میشود و بعد از خواندن نماز این دعا را هفتاد مرتبه بخواند:((سُبحانَ الله وَ الحَمدُلله وُ لا اِله الّا اللهُ وَ اللهُ اَکْبَر وَ لا حَولَ وَلا قوَّة اِلّا بِالله العَلیُ العَظیمْ))
2. نماز چهار رکعتی که در آخر شب خوانده میشود و در هر رکعت بعد از حمد آیة الکرسی توحید فلق ناس هر کدام 10 مرتبه و بعد از سلام نماز صد مرتبه سوره توحید را بخواند .
3. نماز صد رکعتی دارد که در هر رکعت حمد و توحید 3 مرتبه خوانده میشود و بعد از خواندن نماز صلوات بسیار بفرستد
* اعمال روز عاشورا(روز دهم)
نوحه خوانی و عزاداری در این روز ثواب دارد ...
همچنین خواندن هزار مرتبه سوره توحید که ثوابش نظر رحمت خدا به انسان است
و گفتن هزار مرتبه اللهم العن قتلة الحسین علیه السلام لعنت خدا بر قاتلان امام حسین و همچنین خواند زیارت عاشورا....
باز محرم آمد و اشک هایش برای حسین
باز محرم آمد و ناله هایش برای زینب
باز محرم آمد و دلتنگی هایش برای رقیه
باز محرم آمد و دل شکستگی هایش برای عباس
دهه اول محرم که می شود بغض عجیبی روی سینه ام سنگینی می کند و اشک ها در چشمم دو دو می زند و منتظر تلنگری است که جاری شود ... کاش به جای این همه دل نازکی کمی هم از صبر زینب می آموختم که در سخت ترین شرایط محکم بایستم تا دشمن بلرزد ... کاش به جای این همه بی تابی کمی از استقامت حسین می آموختم و کمی از وفاداری ابوالفضل .... و کاش ذره ای از جوانمردی حسین در وجود ما بود.
باز محرم آمد ...
&حدیث روز &
?حضرت امام علی بن موسی الرضاعلیه السلام به ابن شبیب می فرماید:
ای پسرشبیب!محرم،ماهی است که مردم دردوران جاهلیت ستم وقتل رادرآن حرام می دانستند،ولی گروهی ازمسلمانان،این حرمت رانشناختند.آنان فرزندپیامبررابه قتل رساندندوزنان وفرزندانش رابه اسارت بردند.اگرخواستی برکسی بگریی،برای حسین بن علی(ع)گریه کن که اوراذبح کردند.همچنین هیجده تن ازاهل بیت اوراکه درروی زمین، کسی شبیه آنان نبود،به شهادت رساندند.این مصیبت چنان بزرگ است که آسمانهاو زمین درشهادتش گریسته اند.روزعاشورا،چشمهای ماراخون بارکرد.دلهای ماراسوزاند. اشک ماراروان ساخت وعزیزان ماراخوارکرد.سرزمین کربلاتاروزقیامت برای ماسختی وبلابرجای گذاشت پس بایستی گریه کنندگان برکسی مانندحسین(ع)گریه کنندو بدانید که گریستن برحسین(ع)،گناهان انسان رامی ریزدوانسان راپاک می کند.
«بحارالانوار،ج44،ص285»
